Relevantie
Hoe komt het dat ik deze originele analoge foto van Jozef van den Berg al jaren op mijn kantoor heb hangen? De laatste jaren zocht ik een nieuw huis voor de foto, ik dacht aan terugbrengen naar Jozef, zocht contact met zijn dochter, maar heb uiteindelijk niets gedaan. Waarom is dat zo vraag ik me nu af, wat betekent deze foto voor mij en wat heeft deze foto te maken met de vragen over relevantie waarmee ik me steeds intensiever bezig houd?
Ik zit hier op mijn kantoor en kijk naar de foto die daar hangt van Jozef van den Berg, de poppenspeler die in de jaren zeventig en tachtig het Nederlandse theaterpubliek, jong en oud, aan zijn voeten kreeg. Het is de originele, analoge foto van Bas Mariën, ongeveer 2 meter breed en 1 ½ meter hoog, die gemaakt is bij de voorstelling 'Moeke en de dwaas'.Ik vind de foto prachtig maar het voelt alsof deze foto geleend is en terug moet naar de eigenaar. Waarom hangt deze eigenlijk op mijn kantoor en waarom heb ik hem nog niet teruggebracht? Ik wist het niet, ik ben wel bezig geweest met terugbrengen, maar zette nooit door, tot ik vorige week over Jozef van den Berg aan het vertellen was tegen een Israëlische collega.
Met de foto zelf kwam ik in aanraking toen ik (in 1997) bij de toenmalige stemdocent van de toneelschool Arnhem, Ger van Rossum, thuis kwam. Daar hing deze foto en met hem sprak ik over Jozef. Hij kende Jozef goed en we spraken over het verhaal dat Jozef op dat moment al ruim 5 jaar in een fietsenstalling woonde als monnik, nadat hij abrupt zijn theaterloopbaan beëindigde. Ger voelde grote liefde voor Jozef als persoon en voor zijn werk en in de gesprekken klonk de spijt door dat hij hem niet meer zag.
In 1989 besloot Jozef van den Berg dat hij ging stoppen met theater en hij beëindigde zijn toneel carrière op het toneel, voor aanvang van de voorstelling. Het was een dramatisch moment, theatraal zou je het ook kunnen noemen. Hij zei onder andere: "En daarom heb ik besloten, voor mij is het voorbij. Ik kan niet iedere avond hier hetzelfde verhaal vertellen. Ik vertel het aan u, omdat u hier vanavond bent en ik ook. Voor mij is het voorbij. Ik zoek de werkelijkheid. Ik kan geen dingen meer zeggen die niet waar voor mij zijn."
Het verhaal van Jozef en mijn herinneringen aan Ger zijn de twee aspecten in deze foto die maken dat deze nog steeds op mijn kantoor hangt. De zoektocht van Jozef naar de waarheid is in wezen ook mijn zoektocht, mijn zoektocht naar de vraag wat voor mij belangrijk of relevant is en hoe ik dat vertaal in mijn werk. En daar komt Ger van Rossum in beeld en de betekenis die hij toen voor mij had. Ger was voor mij steun en toeverlaat in de tijd dat ik twijfelde over van alles rondom mijn werk: was dit het nu, wat is hiervan de betekenis, wat kan ik eigenlijk en kom ik hier tot mijn recht? Het was de teleurstelling over wat ik was geworden in mijn werk en het afscheid van de idealen die ik koesterde tijdens mijn opleiding. Het was een moeilijke tijd met veel eenzaamheid en conflicten. Ger was er altijd, liet mij stem geven aan alles wat in mij leefde, zonder mening, oordeel of sturing. Hij liet me voelen dat ik er mocht zijn ondanks al mijn twijfels en zoeken.
Toen ik in 2018 tijdens een fietsvakantie, zoals ieder jaar de balans opmaakte over mijn werk en nadacht over mijn (coach) klanten en mijn kinderen, welke trajecten er waren geweest, welke verhalen ik hoorde en welke paralellen er in de verhalen te vinden waren, kwam ik uit bij de vraag over relevantie en persoonlijkheid. Veel vragen van klanten over wat ze kunnen en willen, met wie ze willen samenwerken en wat ze te brengen hebben. En vooral: waar ze vandaan komen en wat ze meenemen aan geschiedenis en ervaringen.
En in een helder moment zag ik welke rol ik in de laatste 15 jaar genomen had voor jonge professionals en de paralellen tussen de manier waarop ik mijn rol had genomen en wat Ger in mijn zoekende jaren voor mij betekende. Het was zo'n helder beeld en ik zag ook de toekomst, hoe ik nog meer van betekenis kon worden voor klanten, huidige en toekomstige, door naast het individuele ook groepswerk aan te bieden. Ik voelde weer idealen.
Nu, weer twee jaar verder, hebben we de eerste training verzorgd en is er het nieuwe bedrijf dat ik samen met Hilde van Poeijer heb opgericht: NieuweKaders. Ooit vond ik het ongelooflijk moeilijk om te weten wat relevant is, maar, het luisteren van Ger, de zoektocht van Jozef naar waarheid en de verhalen van mijn klanten en kinderen heeft me aangeraakt en zoals Jozef dat ook zei op die laatste momenten op toneel: het heeft mij gevonden.
Wil je de registratie van de voorstelling Moeke en de dwaas zien: klik hier.of meer weten over Jozef van den Berg: klik hier.