Hij kwam langs, mijn vriend. Hij had het moeilijk: relatieproblemen, werk wilde niet vlotten, algehele malaise. In zak en as. Ik kende dit van hem, wist dat hij soms dwaalde en zocht, maar niet wist wat hij moest vinden. Ik schonk een kop koffie, luisterde naar hem. Allerlei adviezen kwamen in mij op. Adviezen die ik al vaak had gegeven. Ik wilde hem een hart onder de riem steken, opbeuren, helpen. Ik was ook geïrriteerd; weer dit verhaal en wist even niet meer wat nu behulpzaam zou zijn.
Ondertussen liep de tijd door: het was een doordeweekse dag, ik had nog werk dat ik af wilde krijgen. Mijn gedachten dwaalden af naar periodes waarin ik zelf de weg kwijt was. Alle adviezen die ik toen kreeg en hoe ik bijna alles in de wind sloeg, hoe ik mijn weg moest bewandelen en ik vaak lopend en wandelend in de bossen, over de hei of langs de zee inzichten en verlichting vond.
‘
Kom, ik breng je ergens heen’, zei ik plotseling, midden in een zin van hem. ‘Ben je nog druk vanmiddag? Heb je afspraken?’ vroeg ik. ‘Nee’, zei hij.
Ik pakte een fles water, een klein rugzakje en zette hem in de auto en reed het bos in. Onderweg praatten we niet veel, hij wilde graag weten wat ik ging doen, maar ik antwoorde niet. Op een mooie plek in het bos, ongeveer 10 km van de dichtstbijzijnde bushalte stopte ik. ‘Hier ga je starten’, zei ik. ‘Die kant moet je ongeveer op en over ongeveer 2 ½ uur ben je dan weer bij mij. Drinken we nog een kop thee en kan je naar huis. Kom je er echt niet uit, bel me dan op. Succes.’ En ik reed weg.
Ondersteuning
Dit moment is al van een aantal jaar geleden en mijn vriend komt er nog geregeld op terug en met grote liefde. Hij heeft dit beschouwd als een van de meest behulpzame vormen van ondersteuning die ik hem ooit gaf. Nog niet zo lang gelden vertelde hij me over een retraite-week en hoe daarin de vraag ‘Kan ik een ander helpen?’ werd onderzocht. In dat gesprek ging het over de verschillen tussen fiksen, helpen en dienen. Hij heeft tijdens die bijeenkomst verteld over dit moment en het werd in de groep als ‘dienen’ opgevat.
Vanaf dat gesprek zit het begrip dienen in mijn hoofd. Waarom beschouwde deze groep die actie van mij toen als dienend? Ik had eigen belangen (geen tijd), werd geconfronteerd met mijn beperkingen, zoals een gebrek aan helpende woorden, slimme inzichten of reparerende kracht en ik bracht een idee dat mij ooit geholpen had: wat heeft hij daaraan?
Fiksen helpen dienen
Ik ben gaan uitzoeken waarvoor deze termen staan en hoe ze in verhouding tot elkaar staan. Heel kort samengevat:
Fiksen gaat ervan uit dat er iets kapot is dat gemaakt kan worden. Als je een persoon fikst, beschouw je deze als kapot en zet je jezelf ertoe aan om het op te repareren. Je hebt een oordeel hoe het goed is.
Helpen is gebaseerd op ongelijkheid; het is niet een relatie tussen gelijken. Wanneer je helpt ben je jezelf bewust van je eigen kracht. Helpen brengt schuld met zich mee. Wanneer je iemand helpt staat de ander bij je in het krijt.
Dienen gaat uit van de persoon zelf. Als we dienen doen we dat niet op kracht, maar met onszelf. We gebruiken onze ervaringen, gevoelens, pijnen, duisternis en/of ons licht. Het vraagt overgave en ontzag voor de ander. Wanneer je iemand dient is er geen schuld: je wordt zelf evenveel gediend als de persoon die je dient.
Meer dan fiksen bieden aan onze deelnemers en klanten
Soms voel ik de neiging in mij opkomen om deelnemers of klanten te helpen of soms zelfs te fiksen. Dan leggen ze druk op me, willen ze advies, een richting, een antwoord, een oplossing. De druk kan groot zijn, want een quick-fix of verstandige hulp lijkt aantrekkelijk.
Ik weet ondertussen dat dit de wond vaak alleen maar groter maakt, maar moet mezelf soms terugfluiten in mijn behoefte om krachtig en sterk te zijn, in mijn behoefte om het te weten, in mijn ijdelheid om door de ander als een hele goede coach of consultant te worden erkend. Ik vind het een hele kunst om mijn rol dienend in te nemen, bescheiden te zijn en om juist daardoor er helemaal te zijn voor deelnemers aan onze programma’s en coachklanten.