Overdrijf je niet een beetje?

“Heb je pijn aan je rug?”, vraagt ze met een bezorgde en empathische blik. Ik heb een scheve rug en loop daardoor niet altijd goed recht. En er is altijd wel iemand die, ongetwijfeld goedbedoeld, mij deze vraag stelt, vaak op een moment dat ik er zelf niet mee bezig ben, ik er niet over nadenk en me beweeg zoals het voor mij normaal voelt. Dat vrije bewegen is door haar opmerking direct weg. 

“Ik herkende je al aan je typische loopje”, lacht de man die ik tegenkom tijdens een wandeling in de Ooijpolder. Ik lach maar wat mee, maar dit is al de zoveelste keer dat juist hij deze 'grappige' opmerking maakt. Ik voel een steek van pijn en ongenoegen. Leuk vind ik het niet. Blijkbaar loop ik als de Klokkenluider van de Notre Dame die je op grote afstand herkent aan zijn loopje. Dat ik opval zal een feit zijn, dat hij het altijd moet zeggen irriteert me. 

Empathie of ondermijning

Als ik het eerste voorbeeld onderzoek dan voel ik ook wat anders. Iets dat op onbewust niveau plaats vindt. Mijn lijf is beoordeeld en in mijn fantasie te licht bevonden. Ik ben een man om aan te vragen of het wel goed met hem gaat. Ik denk dat mensen die dit soort vragen stellen het idee hebben dat ik dergelijke opmerkingen en aandacht prettig vind en dat het fijn is als ik kan vertellen over mijn klachtjes. Maar het tegendeel is waar. Ik voel geen pijn tot die persoon erover begint. En daardoor ontstaat er ook een uitnodiging tot een bepaalde (rol)relatie, namelijk die van de gezonde en de zieke, de dokter en de patiënt, of de empathische en het slachtoffer. Een ongelijke relatie, alsof ik mijn eigen pijn niet kan dragen. Waar wordt aandacht het creëren van een ongelijke situatie? Wanneer wordt zien en erkennen een vorm van ondermijnen en sluipt er iets in de relatie wat je kan definiëren als: ik up door jij down?

Wat hier ook speelt is dat deze opmerkingen werd gemaakt naar mij 'in rol'. In dit geval leidde ik een programma en viel deze deelnemer, onbewust, de rol aan, ongetwijfeld om een eigen behoefte te bevredigen of een spanning weg te nemen. Mij tot deelnemer te maken.

Grapje of pesten

In het tweede voorbeeld voel ik het onbewuste machtsspel verpakt in een grap. Ik herken heel vaak mensen aan hun manier van lopen en hun houding, maar maak dat nooit zo expliciet. Maar doordat hij dat naar mij toe zo expliciet blijft benoemen en herhalen, legt hij de nadruk op mijn houding en lijf en met name op het 'uitzonderlijke' daarvan. Hij neemt de positie om zijn oordeel over mij expliciet te maken in een context en verhouding waarin dat niet gepast is. Als ik er wat van zou zeggen zal ik, na zijn bewijzen dat het heel goed bedoeld is, vooral iemand zijn die ook geen grapje kan verdragen. Hij dwingt mij mijn gevoel van irritatie te onderdrukken of 'humorloos' mijn grenzen aan te geven. Ik ervaar dit als een vorm van pesten. En ik denk dat daar onbewuste redenen onder liggen waarover ik helaas alleen maar kan fantaseren (bijvoorbeeld zijn onzekerheid als gevolg van projecties op mij) omdat we niet in de context waren waarin we dat konden onderzoeken. 

Een scheve man kan nooit.....

Het oordelen op uiterlijk is niet uniek. Vrouwen kunnen daarover meepraten. Maar het is niet uniek voor vrouwen, ook bij mannen speelt de verhouding tussen zelfbeeld, de norm en wie de norm durft of mag stellen. Om dat te verdragen leerde ik mezelf aan om reacties niet negatief te voelen en het altijd positief te duiden. Maar ik ging ook bewijzen dat ik niet werd geoordeeld op mijn lijf en dat ik echt nog alles kan. Hopeloos en vooral weinig liefdevol voor mezelf.

Controle

Stap voor stap koos ik voor verandering. Ik onderzocht waarom ik geraakt werd door dit soort opmerkingen, waarom ik er gevoelig voor was, waar mijn pijn zat. Het hielp me om weer te durven voelen wat opmerkingen en blikken met me doen, ik snapte wat er met me gebeurde. Het maakte de pijn of onzekerheid niet minder, maar het lukte me veel beter om hierin niet te blijven hangen. En het hielp om niet in mijn primaire reactie te schieten en bijvoorbeeld uit te ageren. Ik kreeg meer controle over mijn gevoel en bleef in rol, waardoor ik andere posities kon innemen en een afweging kon maken. 

NieuweKaders

In onze programma's Identiteit Werk Relevantie en Identiteit Leiderschap Relevantie nodigen we deelnemers uit om dit soort dynamieken te onderzoeken. Actie en reactie vindt plaats in een fractie van een seconde en op veel verschillende manieren. Wat zou het nog meer kunnen betekenen als je naast iemand of juist tegenover iemand gaat zitten? Of die opmerking over kleding, schoenen of je haar? Wat kan het nog meer betekenen als je zo’n bezorgde vraag stelt of je hand op een schouder legt als hij/zij/hen gaat huilen? En dan is het zeker ook interessant om te ervaren wat de groep doet om de spanning te neutraliseren, te vergroten of af te leiden. 

Groot maken

Het blijkt pijnlijk maar bevrijdend om deze gevoelens te ontdekken en bespreekbaar te maken. Soms voelt dat raar, omdat het lijkt alsof je op alle slakken zout gaat leggen en ook kleine voorvallen betekenis geeft, waardoor ze groter worden. Terwijl wij in de dagelijkse overlevingsstrategie zo goed geleerd hebben alles klein te maken en te bagatelliseren. Hierdoor raken we soms ook kwijt wat er op gevoelsniveau met ons gebeurt; zowel in wat en hoe we uitdelen als in wat en hoe we incasseren. Tot we ineens alleen staan of verdrietig, onmachtig of boos worden naar aanleiding van een klein voorval, terwijl wij niet snappen wat er aan de hand is. 

Wil jij meer snappen over wie jij bent, wat je doet en wat dat betekent? Doe mee met een van onze programma’s. Wil je onderzoeken of onze aanpak  iets voor jou is, meld je dan hier aan voor een gratis coachsessie van 30 minuten.